مدل های تصمیم گیری

تعریف مدل های تصمیم گیری  MCDM , MODM, MADM

تصمیم گیری شامل بیان درست اهداف، تعیین راه‌حل‌های مختلف و ممکن، ارزیابی امکان‌پذیری آنان، ارزیابی عواقب و نتایج ناشی از اجرای هر یک از راه‌حل‌ها و بالاخره انتخاب و اجرای آن می‌باشد. کیفیت مدیریت اساساً تابع کیفیت تصمیم گیری است زیرا کیفیت طرح و برنامه‌ها، اثربخشی و کارآمدی راهبردها و کیفیت نتایجی که از اعمال آنها بدست می‌آید همگی تابع کیفیت تصمیماتی است که مدیر اتخاذ می‌نماید. در اکثر موارد تصمیم‌گیری‌ها وقتی مطلوب و مورد رضایت تصمیم‌گیرنده است که تصمیم‌گیری براساس چندین معیار مورد بررسی قرار گرفته باشد. معیارها ممکن است کمی یا کیفی باشند. در روشهای تصمیم‌گیری چند معیاره که در دهه‌های اخیر مورد توجه محقق قرار گرفته است بجای استفاده از یک معیار سنجش بهینگی از چند معیار سنجش استفاده می‌شود.

تعریف مدل های تصمیم گیری  MCDM , MODM, MADM به دو دستهٔ عمده مدلهای تصمیم گیری چند هدفه MODM و مدلهای تصمیم گیری چند شاخصه MADM تقسیم می‌شود. در حالت کلی مدل‌های چند هدفه به منظور طراحی و مدل‌های چند شاخصه به منظور انتخاب گزینه برتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. تفاوت اصلی مدل‌های تصمیم‌گیری چند هدفه با مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره آن است که اولی در فضای تصمیم‌گیری پیوسته و دومی بر فضای تصمیم‌گیری گسسته تعریف می‌گردند.

در مورد معیارهای به کار رفته در مسائل بطور کلی سه کار باید انجام گیرد :

تبدیل معیارهای کیفی به کمی
بی مقیاس کردن معیارها
تعیین وزنهای نسبی معیارها

تصمیم گیری چند شاخصه با یک هدف ( MADM ):
مدل های تصمیم گیری با یک تابع هدف را از نظر پارامترها و ضرایب می توانیم به ۳ قسمت تقسیم کنیم :
۱-حالت قطعیت : در این حالت تمام پارامترها و ضرایب مشخص و قطعی هستند .
۲-حالت ریسک : در این حالت ضرایب مشخص و قطعی نیستند اما مقادیرشان از توابع توزیع احتمالی مشخصی پیروی می کنند . که به این ترتیب می توانیم مقدار آنها را براورد کنیم.
۳- حالت غیر قطعیت : در این حالت ضرایب مشخص و قطعی نیستند، ضمن آنکه از توزیع احتمالی آنها نیز اطلاعی نداریم .
در دو حالت ۲ و ۳ مفهوم یافتن جواب بهینه به این معناست که جواب هایی که بهینه نیستد را پیدا کرده و از گزینه های قابل انتخاب حذف کنیم . بنابراین در این حالت به جای اینکه بگوییم چه جوابی خوب است می گوییم چه جواب هایی بد است و آنها را حذف می کنیم

تصمیم گیری با چند هدف ( MODM ) :

?گاهی در تصمیم گیری ها چند تصمیم گیرنده داریم . چند تصمیم گیرنده داشتن با بیش از یک هدف داشتن در ارتباط است . زمانی که چند تصمیم گیرنده وجود داشته باشد، هرکدام ممکن است دارای هدف های متناقضی با دیگر افراد باشند. ممکن است با سود بردن یکی دیگری ضرر کند و بالعکس . در این حالت باید طوری تصمیم گیری شود که همه راضی شوند .
روش های حل در این مسائل به صورت زیر طبقه بندی می شوند :

۱- روش های حل مدل با گرفتن اطلاعات اولیه از تصمیم گیرنده :
شامل روش های :محدودیت توافقی،بهینه سازی تقدمی، برنامه ریزی آرمانی خطی و…

۲- روشهای حل مدل با گرفتن اطلاعات از تصمیم گیرنده هنگام حل:

شامل روش های جئوفرین ، زیونتز – والنیوس ، STEM , SEMOPS
۳- روشهای حل مدل با گرفتن اطلاعات از تصمیم گیرنده بعد از حل :
شامل روش های : پارامتریک و سیمپلکس چند معیاره
۴- روشهای حل مدل بدون نیاز به کسب اطلاعات از تصمیم گیرنده :
شامل روش های : معیار جامع ، حداقل انحراف ، برنامه ریزی تجدیدپذیر
سایر روشهای حل به طور کلی عبارتند از : AHP , TOPSIS ، SWT, SAWو…